Η μετάβαση σε μια «κυκλική οικονομία», ένα σύστημα δηλαδή που επιτρέπει την προστασία των πόρων και τη δραστική μείωση των αποβλήτων, είναι πια πιο επιτακτική από ποτέ.
Η Ελλάδα, με νομοθετικές ρυθμίσεις των δύο τελευταίων δεκαετιών έχει υιοθετήσει τις βιώσιμες πρακτικές διαχείρισης απορριμμάτων, καθώς και τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι νομοθετικές κατευθύνσεις προβλέπουν εκτός άλλων σημαντική αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης, με παράλληλη μείωση των αποβλήτων που οδηγούνται για ταφή σε λιγότερο από 10% έως το 2030, καθώς και πρακτικές όπως τον διαχωρισμό των απορριμμάτων ανά υλικό (διαλογή στην πηγή).
Ωστόσο, η χώρα μας παραμένει πολύ πίσω στην εφαρμογή των παραπάνω, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των απορριμμάτων της καταλήγουν σε ΧΥΤΑ. Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EuroStat) για το έτος 2022 η Ελλάδα παράγει 506 κιλά ανά κάτοικο το έτος, ποσό λίγο χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (513 κιλά). Η παραγωγή απορριμμάτων έχει αυξηθεί σε ποσοστό 16,74% σε σχέση με το 2004, τη στιγμή που τα ποσοστά ανακύκλωσης στην Ελλάδα είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη. Ειδικότερα, για το έτος 2021, στην Ελλάδα ανακυκλώθηκε μόλις το 17,5% των αστικών απορριμμάτων, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το μέσο όρο των χωρών της ΕΕ είναι 49,8%. Επιπλέον, το 80% των αστικών απορριμμάτων στην Ελλάδα καταλήγει σε χωματερές, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για την ΕΕ είναι μόλις 22%.

Η προβληματική διαχείριση των αποβλήτων είχε σαν αποτέλεσμα την επιβολή σειράς καταδικαστικών αποφάσεων στην Ελλάδα από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελλάδα έχει καταβάλει πρόστιμα άνω των 184 εκατ. ευρώ από το 2014, τα οποία επιβλήθηκαν από το Δικαστήριο της ΕΕ για παραβιάσεις των κανόνων της ΕΕ για τα απόβλητα και τα αστικά λύματα.
Η βιώσιμη διαχείριση απορριμμάτων απαιτεί θεμελιώδεις αλλαγές στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα απορρίμματά μας, διότι τα απορρίμματα δεν είναι σκουπίδια. Απαιτούνται αλλαγές οι οποίες θα συμβάλουν στην αντιστροφή της πυραμίδας ιεράρχησης των μεθόδων διαχείρισης των αποβλήτων, δίνοντας προτεραιότητα σε μεθόδους όπως η Πρόληψη και η Επανάχρηση και ελαχιστοποιώντας μεθόδους όπως η Απόρριψη και η Ανάκτηση.

Στην ακόλουθη εικόνα αποτυπώνονται σχεδιαγραμματικά σε έναν «δρόμο» οι μέθοδοι της ολοκληρωμένης και ορθολογικής διαχείρισης των απορριμμάτων. Για να φτάσουμε στο σημείο δραστικής μείωσης των απορριμμάτων και βελτίωσης της ποιότητας ζωής σημαίνει ότι έχουμε ξεκινήσει μία διαδρομή κατά την οποία έχουν υιοθετηθεί οι πρακτικές της Πρόληψης και της Επανάχρησης, όπως επίσης η Ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή δηλαδή ο διαχωρισμός των απορριμμάτων ανά υλικό και η απόρριψή τους στους κατάλληλους κάδους.
Ο Δρόμος για την ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων προϋποθέτει τη στενή συνεργασία Δήμου – δημοτών αλλά και την ανάπτυξη νέων υποδομών και διαδικασιών σε δημοτικό ή περιφερειακό επίπεδο.
