Ποιες οι υποδομές στους Δήμους για την ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων;
Οι Δήμοι στη χώρα μας προκειμένου να μπορέσουν να υποστηρίξουν τους νέους τρόπους διαχείρισης αστικών αποβλήτων, όπως προβλέπονται στην εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία, καλούνται να επαναπροσδιορίσουν ριζικά τα τοπικά σχέδια και κανονισμούς, και να προσαρμόσουν τις υποδομές και τις διαδικασίες που αφορούν στη διαχείριση των απορριμμάτων.
Για να επιτευχθούν οι στόχοι μείωσης των αποβλήτων που οδηγούνται σε ταφή χρειάζεται να μπουν σε προτεραιότητα μέθοδοι, όπως της Πρόληψης, Επανάχρησης και Ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή.
Τι είναι η διαλογή στην πηγή; Η διαλογή στην πηγή είναι ένα κρίσιμο στάδιο της διαδικασίας της ανακύκλωσης και ιδιαίτερα διαδεδομένο στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Ο όρος «διαλογή στην πηγή» υποδεικνύει ότι ο διαχωρισμός των απορριμμάτων γίνεται στο χώρο όπου αυτά παράγονται, δηλαδή στην κατοικία, στο χώρο εργασίας, στο σχολείο, στα εστιατόρια και στα καταστήματα, στα εμπορικά κέντρα και αλλού. Τα απορρίμματα διαχωρίζονται σε επιμέρους υλικά και απορρίπτονται σε κάδους οι οποίοι ακολουθούν την κωδικοποίηση χρώματος ή σήμανσης που ορίζει η νομοθεσία π.χ. βιοαπόβλητα σε καφέ κάδο, γυαλί σε γαλάζιο κάδο, μέταλλο σε κόκκινο κάδο, πλαστικό σε πορτοκαλί κάδο, βρώσιμα λίπη ή έλαια σε πράσινο κάδο κ.ο.κ.
Στην Ελλάδα ένας από τους βασικούς λόγους μειωμένων ποσοστών ανακύκλωσης, είναι η χρήση του μπλε κάδου στον οποίο απορρίπτονται μόνο συσκευασίες από ανακυκλώσιμα υλικά: χαρτί, γυαλί, αλουμίνιο, πλαστικό, λευκοσίδηρο. Η πρακτική αυτή μεταθέτει το στάδιο της διαλογής ανά υλικό στον εκάστοτε φορέα διαχείρισης. Επιπλέον, η λανθασμένη απόρριψη υλικών χωρίς πλύσιμο, πολλές φορές έχει σαν αποτέλεσμα την καταστροφή του περιεχομένου των κάδων. Παρόλο που η χρήση του μπλε κάδου υπήρξε καθοριστική για την έναρξη της ανακύκλωσης στην Ελλάδα, το σύστημα πρέπει να αντικατασταθεί σταδιακά, με κάδους “διαλογής στην πηγή” μέχρι την οριστική κατάργησή του. Ο λόγος είναι ότι η συλλογή των ανακυκλώσιμων με τη μέθοδο της «διαλογής στην πηγή» είναι πολύ πιο αποδοτικός και μειώνει καθοριστικά το κόστος διαχείρισης, αλλά και φαινόμενα όπως της διαφθοράς.
Για την εφαρμογή του νέου τρόπου συλλογής ανακυκλώσιμων με διαλογή στην πηγή, οι Δήμοι καλούνται να ανανεώσουν τον εξοπλισμό τόσο των κάδων, όσο και των μέσων μεταφοράς (οχήματα αποκομιδής) αλλά και τις αρμοδιότητες του ανθρώπινου δυναμικού.
Επιπλέον, οι Δήμοι προκειμένου να οργανώνουν καλύτερα και να απελευθερώνουν το δημόσιο χώρο (πεζοδρόμια και οδόστρωμα) από τους κάδους, οφείλουν να υλοποιούν προγράμματα για την τοποθέτηση κάδων εντός του ιδιωτικού ακάλυπτου χώρου ή χώρου στάθμευσης σε πολυκατοικίες με πυλωτές. Η πρόβλεψη χώρου για κάδους απορριμμάτων στις νέες οικοδομές είναι απαραίτητη από το 2018 σύμφωνα με τη νομοθεσία.
Παράλληλα η νομοθεσία προβλέπει την διαμόρφωση ειδικών χώρων, όπου υπάρχουν όλα τα παραπάνω ρεύματα, όπως τα πράσινα σημεία, οι γωνιές ανακύκλωσης ή ακόμα και τα κινητά πράσινα σημεία με λειτουργία συγκεκριμένες ημέρες την εβδομάδα.
Η Γωνιά Ανακύκλωσης, είναι ένας δημόσιος ή ιδιωτικός χώρος πολύ μικρής έκτασης, όπου οι πολίτες εναποθέτουν χωριστά συλλεγέντα ανακυκλώσιμα αστικά απόβλητα, τα οποία στη συνέχεια συλλέγονται από τον οικείο O.T.A. Α’ βαθμού.
Το Πράσινο Σημείο, είναι χώρος στον οποίο οι πολίτες αποθέτουν χωριστά συλλεγέντα ανακυκλώσιμα αστικά απόβλητα ή χρησιμοποιημένα αντικείμενα, προκειμένου αυτά να προωθηθούν για ανακύκλωση ή για επαναχρησιμοποίηση. Στα Πράσινα Σημεία δύναται να πραγματοποιούνται δράσεις εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης του κοινού.
Το Κινητό Πράσινο Σημείο ορίζεται το αυτοκινούμενο ή ρυμουλκούμενο όχημα, το οποίο διαθέτει ξεχωριστά μέσα συλλογής, όπως κάδοι ή container για κάθε επιμέρους υλικό που συλλέγεται.
Τέλος, για τη μείωση των απορριμμάτων, προβλέπεται οι Δήμοι να υλοποιούν Κέντρα Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ). Τα ΚΔΕΥ είναι ένας οριοθετημένος και κατάλληλα διαμορφωμένος χώρος, ώστε οι πολίτες να αποθέτουν ή να λαμβάνουν υλικά τα οποία είναι λειτουργικά και μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν από άλλους χρήστες, απευθείας ή μετά από συντήρηση/επισκευή. Πρόκειται για μία απλή κτιριακή υποδομή, στην οποία δημιουργούνται διακριτοί χώροι για την ταξινόμηση, την επιδιόρθωση και την αποθήκευση αντικειμένων.